Όλοι οι αθλητές του τένις χρειάζονται να έχουν καλή ψυχολογία. Ακόμη -με βάση τους αθλητές - την καλή ψυχολογία την χρειάζονται και οι προπονητές και οι γονείς των αθλητών.
Ένας καλός προπονητής πρέπει να έχει καλή ψυχολογία και να την μεταδίδει στον αθλητή του.
Σε πρώτη φάση η συνεργασία του με τον αθλητή δομείται στις σχέσεις εμπιστοσύνης και απόλυτης εχεμύθειας και από τις δύο πλευρές. Έχει ως στόχο την αξιολόγηση βασικών στοιχείων της προσωπικότητας του αθλητή μέσω συνέντευξης και ερωτηματολογίων αυτο-αναφοράς.
Με βάση την ψυχολογική αξιολόγηση του αθλητή και την καταγραφή των ψυχολογικών του χαρακτηριστικών σε αγωνιστικές συνθήκες καθώς και σε συνθήκες προπόνησης και αγώνων, τοποθετούνται οι στόχοι της συνεργασίας, με κύρια κατεύθυνση και επιδίωξη την ικανοποίηση των αναγκών του αθλητή. Έτσι, από κοινού θέτουν τους στόχους και το πλάνο συνεργασίας και σταδιακά προχωρούν στην εκμάθηση τεχνικών και ανάπτυξης δεξιοτήτων. Παράλληλα, η συνεργασία αποβλέπει στη βελτίωση της ψυχικής διάθεσης και στον έλεγχο των σκέψεων και των συναισθημάτων. Το «κέντρο» της συνεργασίας είναι και παραμένει ο αθλητής, πάνω στον οποίο προσαρμόζεται το πλάνο συνεργασίας, μεταξύ εκείνου και του προπονητή-ψυχολόγου ή ενός αθλητικού ψυχολόγου.
Συνεργασία του αθλητή με τον προπονητή
Η συνεργασία με τον αθλητή επιδιώκει την ανταλλαγή απόψεων του προπονητή σε θέματα που απασχολούν τον αθλητή και επηρεάζουν την αθλητική του απόδοση. Πολλά από τα προβλήματα αντιμετωπίζονται από κοινού, ενώ η συνεργασία του αθλητή με τον προπονητή μπορεί να έχει ως αντικείμενο την αντιμετώπιση ειδικών προβλημάτων όπως τραυματισμοί, δέσμευση με τα προγράμματα αποκατάστασης, σχέσεις με τους αθλητές, αντιμετώπιση τάσεων προσωρινής εγκατάλειψης και υψηλών προπονητικών επιβαρύνσεων του αθλητή. Η λειτουργία της καλής ψυχολογίας του προπονητή λειτουργεί ως «βοηθός» του, σε θέματα που αφορούν την ψυχολογική κατάσταση του αθλητή.
Συνεργασία με τους γονείς
Η συνεργασία με τους γονείς προσανατολίζεται στην αντιμετώπιση ορισμένων γενικότερων προβλημάτων, τα οποία αναφέρονται στη συμπεριφορά του παιδιού εκτός της αθλητικής δραστηριότητας, όπως είναι το σχολείο, η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, καθώς και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του παιδιού.
Ο προπονητής ενημερώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα τους γονείς για την πορεία της συνεργασίας του με τον αθλητή και ενημερώνεται αντίστοιχα από τους γονείς για την εικόνα που σχηματίζουν οι ίδιοι για τον αθλητή. Παράλληλα, σε αρκετές περιπτώσεις οι γονείς αναφέρουν θέματα προς επεξεργασία από τον προπονητή με βάση την προσωπική τους επαφή με τον αθλητή.
Ερωτήσεις που αφορούν γενικά την Αθλητική Ψυχολογία
Έχουν όλα τα αθλήματα τις ίδιες απαιτήσεις;
Τα διαφορετικά αθλήματα έχουν και διαφορετικές πνευματικές και ψυχολογικές απαιτήσεις προς την επιτυχία. Για τον κάθε αθλητή, το άθλημά του είναι πολύ απαιτητικό πνευματικά. Οι αθλητές που εμφανίζονται δυνατοί ψυχικά και πνευματικά σε ένα άθλημα, δεν θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στην ιδιαίτερες απαιτήσεις ενός άλλου αθλήματος. Η άρση βαρών, για παράδειγμα, δείχνει να είναι λιγότερο πνευματικό άθλημα από το πιο πολύπλοκο τένις, το οποίο συνδυάζει στρατηγικές και τακτικές, διαρκεί περισσότερο χρονικό διάστημα και απαιτεί πολύ υψηλή τεχνική. Η άρση βαρών απαιτεί πολύ υψηλή συγκέντρωση και τη δυνατότητα να απελευθερώνεις όση ενέργεια απαιτείται στην κατάλληλη στιγμή.
Η επιστημονική βιβλιογραφία περιγράφει ως πολύ απαιτητικά, πνευματικά, αθλήματα το γκολφ και το τένις. Παράλληλα, υποστηρίζεται ότι τα ατομικά αθλήματα εμπεριέχουν περισσότερη εσωτερική πίεση για τον αθλητή, καθώς είναι μόνος του. Τα ομαδικά αθλήματα, από την άλλη πλευρά, έχουν τη δυσκολία του να συνδυαστούν πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι μαζί, για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.
Ο αθλητισμός σε υψηλό επίπεδο είναι "90% Πνευματική Διαδικασία";
Είναι αλήθεια ότι στα υψηλότερα επίπεδα αγωνιστικού αθλητισμού, η πνευματική διάσταση αποκτά μεγαλύτερη αξία. Ο Αμερικανός κολυμβητής Μαρκ Σπιτς, πρώην κάτοχος του ρεκόρ συγκομιδής ολυμπιακών μεταλλίων σε μία διοργάνωση, δήλωσε ότι σε κάθε τελικό ήμασταν όλοι ίσοι, σε επίπεδο σωματικής και τεχνικής προετοιμασίας, καθώς εκεί συμμετείχαν οι καλύτεροι του κόσμου. Ξεχώρισα γιατί ήμουν πιο έτοιμος ψυχολογικά και πνευματικά.
Ωστόσο, αν και είναι τόσο σημαντικό, γιατί δεν προετοιμάζονται περισσότερο οι αθλητές στον συγκεκριμένο τομέα;
Ίσως γιατί δεν γνωρίζουν πώς να εξασκήσουν ορισμένες πνευματικές δεξιότητες ή γιατί δεν είναι ψυχολογικά αρκετά έτοιμοι , ώστε να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού προπονητή/ψυχολόγου.
Η ψυχοπνευματική διάσταση μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε δύο σχεδόν ισάξιους, τεχνικά και σωματικά, αθλητές;
Εάν δύο αθλητές είναι σχεδόν ισάξιοι σε τεχνικά στοιχεία και φυσικά προσόντα, όσο και στην εμπειρία, τότε η διαφορά μεταξύ νίκης και ήττας, μπορεί να είναι ο ψυχοπνευματικός παράγοντας. Όπως έχει ειπωθεί, σε πολύ υψηλό επίπεδο αθλητισμού, ο παράγοντας ψυχολογική κατάσταση και πνευματική προετοιμασία κάνει τη διαφορά, όταν όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που καθορίζουν το αποτέλεσμα ενός αγώνα, είναι σε ισορροπία.
Η καλή ψυχολογική κατάσταση ενδιαφέρει μόνο αθλητές που είναι αδύναμοι ψυχολογικά και πνευματικά;
Ο όρος «ψυχολογικά και πνευματικά αδύναμος» συνεπάγεται με την ύπαρξη έμφυτου προβλήματος ή προσωρινής πνευματικής δυσλειτουργίας σε έναν αθλητή. Παράλληλα, πολλοί αθλητές υψηλού επιπέδου, «δυνατοί ψυχολογικά και πνευματικά», συνεργάζονται με έμπειρο προπονητή ή αθλητικό ψυχολόγο σε καθορισμένη βάση. Η παραπάνω ερώτηση λειτουργεί αποπροσανατολιστικά για ένα αθλητή. Σκεφτείτε γιατί ένας αθλητής, ο οποίος είναι ο καλύτερος στον κόσμο, εξακολουθεί να συνεργάζεται με τον προπονητή του. Συνεργάζεται μαζί του ώστε να συνεχίσει να βελτιώνεται. Το ίδιο συμβαίνει και με τους αθλητές που συνεργάζονται με αθλητικό ψυχολόγο. Επιθυμούν να βελτιώσουν τις πνευματικές και ψυχολογικές τους ικανότητες.
Όσοι δεν έχουν καλή ψυχολογία είναι ψυχικά και πνευματικά ασθενείς;
Η ψυχική και πνευματική ασθένεια προϋποθέτει την ύπαρξη σοβαρής ψυχοπαθολογικής κατάστασης. Η καλή ψυχολογία του αθλητή αποτελεί τον κλάδο της επιστήμης της Ψυχολογίας, ο οποίος εστιάζει στις ελλείψεις του αθλητή, αναφορικά στην απόδοσή του στον αθλητισμό. Περιπτώσεις αθλητών με ψυχοπαθολογικά συμπτώματα αποτελούν αντικείμενο της Κλινικής Ψυχολογίας. Ένας αθλητής, ο οποίος επιθυμεί να βελτιώσει τις πνευματικές και ψυχολογικές του δεξιότητες, τόσο ως αθλητής όσο και ως άνθρωπος γενικότερα, απευθύνεται σε ειδικό Αθλητικό Ψυχολόγο.
Η καλή ψυχολογική κατάσταση ενός αθλητή μπορεί να μετατρέψει έναν ηττοπαθή αθλητή σε νικητή;
Η «ταμπέλα» νικητής ή ηττοπαθής δεν είναι βοηθητική στην προσπάθεια του ατόμου για επίτευξη, ενώ στερεί από τον αθλητή τη δυνατότητα να διεκδικήσει και να προσπαθήσει για την επιτυχία. Παράλληλα, ο ηττοπαθής παραμένει ηττοπαθής όσο σκέφτεται και λειτουργεί ως ο ηττοπαθής. Ο Αθλητικός Ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει τον αθλητή να αποβάλλει την «ταμπέλα» του ηττοπαθή αθλητή και να δουλέψει τόσο ώστε να επιτυγχάνει τους στόχους του με τη συμπεριφορά του νικητή.
Η Αθλητική Ψυχολογία μπορεί να αλλάξει τα ψυχικά και πνευματικά γνωρίσματα του αθλητή;
Ο Αθλητικός Ψυχολόγος βοηθά τον αθλητή να αξιοποιήσει όλα τα στοιχεία που έχει ως άτομο για να φτάσει στην επίτευξη του στόχου του. Υποστηρίζεται ότι κάθε άνθρωπος διαθέτει κάποια ωφέλιμα για τον ίδιο ψυχοπνευματικά γνωρίσματα και κάποια στοιχεία προς βελτίωση. Ο ειδικός βοηθά το άτομο να ανακαλύψει τα στοιχεία που χρειάζονται βελτίωση, χωρίς να αλλοιώνει το χαρακτήρα του και την προσωπικότητά του
Η παρέμβαση του Αθλητικού Ψυχολόγου για την επίλυση ενός θέματος είναι σύντομη;
Ο χρόνος συνεργασίας με Αθλητικό Ψυχολόγο ποικίλει ανάλογα με την προσπάθεια που καταβάλλει ο αθλητής και το επίπεδο, ψυχολογικά και πνευματικά, στο οποίο επιδιώκει να φτάσει. Η συνεργασία με τον Αθλητικό Ψυχολόγο διαρκεί όσο διάστημα επιθυμεί ο αθλητής, ώστε να είναι σε θέση να διαχειρίζεται μόνος του τις καταστάσεις και τα θέματα που αντιμετωπίζει.
Η Αθλητική Ψυχολογία είναι μόνο για τους «μεγάλους» αθλητές;
Σε όποιο επίπεδο, ηλικία, φύλο και άθλημα και αν ανήκει κάποιος, τα οφέλη από τη συνεργασία με Αθλητικό Ψυχολόγο μπορεί να είναι πολλαπλά. Οι ανάγκες του καθενός είναι διαφορετικές και σοβαρές για τον ίδιο προσωπικά. Ανάγκες και θέματα προς επίλυση έχουν όλοι οι αθλητές είτε είναι σε υψηλό επίπεδο είτε ξεκινώντας τον αγωνιστικό αθλητισμό.
Μπορείς να δουλέψεις ψυχολογικά διαβάζοντας μόνο για την Αθλητική Ψυχολογία;
Θα ήταν καλό κάποιος να διαβάσει για το αντικείμενο και τους σκοπούς της Αθλητικής Ψυχολογίας. Ωστόσο, η σωστή εφαρμογή των αρχών της επιστήμης απαιτεί καθοδήγηση, ώστε να αποβούν ωφέλιμες για τον αθλητή.
Η συνεργασία με Αθλητικό Ψυχολόγο εγγυάται επιτυχία;
Η συνεργασία με Αθλητικό Ψυχολόγο εγγυάται την δυνατότητα που μπορεί να έχει ο αθλητής να αναγνωρίζει τα λάθη του και προετοιμάζει σωστά τον εαυτό του για τις απαιτήσεις της προπόνησης και του αγώνα. Η επιτυχία είναι το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, πέραν του ψυχολογικού και η «ρύθμιση» ενός παράγοντα δεν διασφαλίζει την επιτυχία. Παράλληλα, ο Αθλητικός Ψυχολόγος επιδιώκει να βιώνει ο αθλητής θετικά συναισθήματα και να προσανατολίζεται τόσο στη θετική διάσταση της προσπάθειας όσο και στην επιτυχία ταυτόχρονα.
Απαιτείται πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για να υπάρξουν αποτελέσματα;
Ορισμένα από τα άμεσα οφέλη της συνεργασίας με Αθλητικό Ψυχολόγο είναι συχνά ευδιάκριτα και αφορούν κυρίως στη συμπεριφορά του αθλητή. Εάν μια σκέψη, ένα πρόβλημα ή μια συμπεριφορά είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα στο μυαλό μας είναι πιο δύσκολο να απομακρυνθεί.
Ο Αθλητικός Ψυχολόγος συνεργάζεται μόνο με αθλητές με πνευματικές δυνατότητες;
Ο Αθλητικός Ψυχολόγος συνεργάζεται με όλους τους αθλητές, τους οποίους μπορεί να βοηθήσει. Δουλεύουν μαζί για την επίτευξη των στόχων της συνεργασίας και αποσκοπούν στην καλλιέργεια πνευματικών και ψυχολογικών ικανοτήτων.
Η Αθλητική Ψυχολογία μπορεί να αντικαταστήσει τη φυσική προετοιμασία;
Καμία ψυχική ή πνευματική δυνατότητα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την έλλειψη τεχνικής, δύναμης, αντοχής και φυσικής κατάστασης. ‘Εάν έχει ελλείψεις στην τεχνική και στη φυσική κατάσταση αλλά έχεις πολύ καλή διάθεση, θα είσαι απλά ένας ευτυχισμένος ηττημένος’, υποστηρίζει ένας προπονητής. Η συνεργασία με Αθλητικό Ψυχολόγο λειτουργεί βοηθητικά και όχι με σκοπό να αντικαταστήσει την προπόνηση. Η πνευματική εκπαίδευση δεν μπορεί να πάρει τη θέση της σκληρής δουλειάς στην προπόνηση ή της αφοσίωσης σε αυτό που κάνεις. Μπορεί απλά να σου δείξει τι σημαίνει αφοσίωση σε αυτό που κάνεις.
Όλες οι τεχνικές της Αθλητικής Ψυχολογίας λειτουργούν το ίδιο για όλους τους αθλητές;
Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, οι καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει τόσο στον αθλητισμό όσο και στην καθημερινότητά του επίσης διαφορετικές. Η μεθοδολογία της Αθλητικής Ψυχολογίας και οι τεχνικές που χρησιμοποιεί προσαρμόζονται στον κάθε αθλητή διαφορετικά. Για παράδειγμα, η τεχνική της «νοερής προπόνησης» δεν ωφελεί όλους τους αθλητές καθώς ένα σημαντικό ποσοστό αδυνατεί να παράξει την εικόνα που επιθυμεί.
Η Αθλητική Ψυχολογία είναι μορφή ψυχοθεραπείας;
Αν και πολλές από τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην ψυχοθεραπεία , αποτελούν μέρος και της Αθλητικής ψυχολογίας, εντούτοις όμως η Αθλητική Ψυχολογία έχει περισσότερο συμβουλευτικό-εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
Η Αθλητική Ψυχολογία επιδιώκει την αλλαγή της προσωπικότητας του αθλητή;
Σκοπός της Αθλητικής Ψυχολογίας δεν είναι να αλλάξει την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου αλλά να αξιοποιήσει τα υπάρχοντα θετικά στοιχεία και να εξελίξει τα στοιχεία που απατούν βελτίωση. Τα κύρια χαρακτηριστικά του ατόμου δεν αλλάζουν, τα δευτερεύοντα ίσως να διαφοροποιούνται για να βελτιώσουν τόσο την εμπειρία όσο και την συμπεριφορά του ατόμου.
Η Αθλητική Ψυχολογία χρησιμοποιεί μεθόδους άλλων ειδικοτήτων της Ψυχολογίας;
Κάθε μέθοδος από τις άλλες ειδικότητες της Ψυχολογίας, η οποία μπορεί να αποβεί ωφέλιμη για τη συνεργασία ασφαλώς και υιοθετείται. Σκοπός είναι να παρέχει στο άτομο εφόδια και ποικιλία δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση των καταστάσεων. Με βάση αυτό χρησιμοποιεί τεχνικές και από άλλες ειδικότητες και γι’ αυτό είναι απαραίτητο, όποιος εργάζεται ως Αθλητικός Ψυχολόγος να είναι απόφοιτος σχολών Ψυχολογίας και κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος.
Ο Αθλητικός Ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει οποιονδήποτε, ώστε να αποδώσει καλύτερα;
Ο Αθλητικός Ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει κάποιον να ξεπεράσει τα πνευματικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά του εμπόδια προς της εξέλιξη και την επίτευξη του στόχου του.
Πώς εργάζεται ο Αθλητικός Ψυχολόγος σε μια ομάδα;
Ο Αθλητικός Ψυχολόγος εντάσσεται στο βοηθητικό προσωπικό μιας ομάδας και αποτελεί συνεργάτη του προπονητή. Η σχέση τους στηρίζεται στην συνεργασία και οποιαδήποτε πρόταση και συμβουλή απευθύνεται στον προπονητή, ο οποίος αποφασίζει για το πώς και αν θα τη χρησιμοποιήσει.
Μπορεί να δουλέψει ο Αθλητικός Ψυχολόγος με αθλητές που δεν ενδιαφέρονται για συνεργασία αλλά το επιζητά το περιβάλλον τους;
Μια τέτοιου είδους συνεργασία είναι δύσκολο να αποβεί θετικά. Για να βοηθηθεί κάποιος θα πρέπει να θέλει και να επιζητά βοήθεια. Είναι πιθανόν το περιβάλλον του ατόμου να έχει τις καλύτερες προθέσεις και να θέλει πραγματικά να βοηθήσει, αλλά πρέπει να πεισθεί το ίδιο το άτομο για τον εαυτό του.
Η συνεργασία με Αθλητικό Ψυχολόγο δημιουργεί εξάρτηση;
Ο στόχος του Αθλητικού Ψυχολόγου σε κάθε συνεργασία είναι η ανεξαρτητοποίηση του ατόμου, του αθλητή, ώστε να μπορεί μόνος του να επιλύει τα ζητήματα που εγείρονται. Η δουλειά του Αθλητικού Ψυχολόγου είναι να βοηθήσει το άτομο να βρει λύση στα θέματα που το απασχολούν και παράλληλα να εκπαιδευτεί, ώστε να βρίσκει μόνο του τις λύσεις των προβλημάτων που ανακύπτουν. Ο Αθλητικός Ψυχολόγος, όπως και κάθε ψυχολόγος θα ήθελε να έχει «ημερομηνία λήξης» κάθε συνεργασία καθώς τότε κρίνεται επιτυχημένη.
